Cənubi Qafqaz üzrə “Brüssel Sazişi” və Azərbaycan-Türkiyə tandeminin rolu

ABŞ dövlət katibi, Aİ-nin ali komissarı və Ermənistanın baş nazirinin iştirakı ilə “Brüssel razılaşması” ərəfəsində dövlət katibi Blinkenin Azərbaycan Prezidentinə zəng etməsi Qərbin Azərbaycanın proseslərlə bağlı mövqeyinə məhəl qoymadığını gecikmiş anlayışını nümayiş etdirir. regionda əks-məhsuldardır. Bizim.Media mövzu ilə bağlı Cənubi Qafqaz Araşdırmalar Mərkəzinin sədri Fərhad Məmmədovun yazısını təqdim edir: Qərbin reaksiyası gecikib və dövlət katibinin “Brüssel razılaşması”nın Azərbaycana qarşı yönəlməməsi ilə bağlı dedikləri inandırıcı deyil. Ermənistan öz qanunvericiliyində Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını aradan qaldırmağa, separatçı qurumun öz ərazisindəki nümayəndəliyinin bağlanmasına,sərhəd kəndlərinin azad edilməsinə razı deyil. Və belə bir şəraitdə Ermənistana misli görünməmiş dəstək verir.  Azərbaycan ərazisini 25 ildir işğal altında saxlayan, 2020-ci ildən sonra isə Qarabağın Azərbaycana reinteqrasiyasına hər cür mane olmaqla reallıqla barışmaq istəmədiyini nümayiş etdirən ölkəyə Bakıda soyuqqanlı baxmaq olmaz. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Brüssel razılaşması”nı şərh edərkən Azərbaycanın mövqeyini aydın və birmənalı ifadə edib. Azərbaycan liderinin fikrincə, “aprelin 5-nə təyin edilmiş ABŞ-Avropa İttifaqı-Ermənistan üçtərəfli görüşünün qeyri-şəffaf keçirilməsi, onun qeyri-şəffaf hazırlanması inklüziv xarakter daşıması və Azərbaycanın ədalətli şərhlərinə baxmayaraq, onun təxirə salınmaması Cənubi Qafqazda sülhə və əməkdaşlığa deyil, ayrı-seçkilik xətlərinin yaranmasına və son nəticədə gərginliyə gətirib çıxaracaq”. Beləliklə, Qərb birtərəfli, erməni mərkəzli hərəkətləri ilə regionu qeyri-sabitlik və gərginlik uçurumuna sürükləyir. Aydındır ki, aprelin 5-də Ermənistana elan edilən yardımın bütün həcmi açıqlanandan sonra Qərb Ermənistana daha geniş fiziki çıxışı təmin etməyə çalışacaq. Bunu ancaq Ermənistanla Türkiyə arasında sərhədin açılması ilə etmək olar. Əminliklə qeyd etmək olar ki, bu cür təkliflər artıq rəsmi Ankaraya verilir, aprelin 5-dən sonra Ankaraya təzyiqlər daha da artacaq. Qərb artıq 2009-cu ildə Sürix protokollarının tam dəstəyi ilə bu hiylədən əl çəkib. Lakin prezident İlham Əliyevin və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın prinsipial mövqeyi bu prosesə son qoydu. Qərb paralel olaraq baş verməli olan bu prosesləri bir-birindən ayırmağa çalışacaq. Türkiyə ilə sərhədləri bağlamaq və regional layihələrdə Ermənistana məhəl qoymamaq Azərbaycanın işğalçı ölkəyə qarşı tətbiq etdiyi yeganə sanksiyalardır. Və bu sanksiyalar qarşıya qoyulan məqsədlərə çatana qədər davam edəcək. Türkiyə üçün Qərbin təzyiqi altında Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi olmadan Ermənistan-Türkiyə sərhədinin açılmasına razılıq verməkdənsə, Azərbaycanın mövqeyini nəzərə almaq daha vacibdir. Türkiyə prezidenti dəfələrlə “dünya beşdən böyükdür!” deyərək, bütün siyasi həyatını bu ifadəni sübut etməyə həsr edib. 2020-ci ildə Azərbaycan və Türkiyə birlikdə sübut etdilər ki, “dünya həqiqətən də beşdən böyükdür!” və xarici təzyiqlərə boyun əyməmək lazımdır. Türkiyə rəhbərliyi isə belə sıx müttəfiqlikdən sonra birdən-birə Azərbaycanın fikrini nəzərə almadan belə bir addım atmağa qərar verəndə dünya başa düşməyəcək. Regionda Qərbin təzyiqləri artır və bu, belə ləyaqətsiz davranışlara reaksiya verəcək regional qüvvələri hərəkətə gətirir. “Brüssel sazişi” Cənubi Qafqazda sülhün və sabitliyin bərpası üçün bütün səyləri şübhə altına ala bilər. Lakin vəziyyətdən çıxış yolu var, yəni Azərbaycanın ədalətli tələblərini və maraqlarını nəzərə almaqdır. Bunun üçün Qərbin hər cür imkanı var. Görəsən Qərb bu imkanları reallaşdıracaqmı? Azərbaycan və Türkiyənin prinsipial mövqeyi yalnız Qərbin regiondakı təşəbbüslərinin dağıdıcılıqdan konstruktivliyə çevrilməsinə kömək edə bilər. Bizim.Media