Berlin Azərbaycan-Ermənistan məsələsində təşəbbüsü Moskvanın əlindən alır

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Almaniya kansleri Olaf Şoltsun vasitəçiliyi ilə bu il Münhen Təhlükəsizlik Konfransı çərçivəsində ilk görüşlərini keçirərək, sülh müqaviləsi üzərində işi davam etdirmək barədə razılığa gəliblər. Bakının ABŞ və Fransanın vasitəçiliyindən imtina etdiyi, İrəvanın isə Qərb platformalarına üstünlük verdiyi bir şəraitdə Berlin təşəbbüsü Moskvadan ələ keçirərək Cənubi Qafqazda nizamlanmanın əsas vasitəçisinə çevrilməyə cəhd edə bilər. Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Kommersant" yazır. Müsbət xəbərlərin kəskin çatışmazlığını yaşayan dünya diplomatiyasının iflic vəziyyətində keçirilən 60-cı Münhen Təhlükəsizlik Konfransının iştirakçıları beynəlxalq münaqişələrdən ən azı birinin - Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həlli perspektivlərini qiymətləndirməkdə ehtiyatlı nikbinliyə əsas gördülər.  Forumun ev sahibi kimi Almaniya kansleri Olaf Şolts Münhen konfransında iştirak edən Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın şənbə günü baş tutan və iki hissədən ibarət görüşünün təşəbbüskarı olub. Əvvəlcə Almaniya, Azərbaycan və Ermənistan liderləri üçtərəfli formatda görüş keçirib, bundan sonra Olaf Şolts təkbətək danışıqlar aparmaq üçün İlham Əliyev və Nikol Paşinyanı tərk edib.  Azərbaycan prezidenti ilə Ermənistanın baş naziri arasında görüşün əvvəlcədən planlaşdırılmamasına və Almaniya kanslerinin əvvəllər Qərbin vasitəçilik missiyasında fəal iştirak etməməsinə baxmayaraq, Olaf Şoltsun improvizasiyası çoxları üçün gözlənilmədən nəticəsiz qalmadı. İlham Əliyev və Nikol Paşinyan arasında iki ölkə arasında sərhəddə vəziyyətin gərginləşməsindən qısa müddət sonra baş tutan bu ilin ilk görüşündən sonra tərəflər ötən il iyulun 15-də Brüsseldə Avropa İttifaqı Şurasının rəhbəri Şarl Mişelin vasitəçiliyi ilə keçirilən əvvəlki görüşdən sonra əvvəl dayanmış, sonra isə dağılmaq təhlükəsi ilə üzləşən Cənubi Qafqazda sülh prosesinin yenidən başlaması barədə razılığa gəliblər.  Azərbaycanın Azərtac agentliyinin verdiyi məlumata görə, Münhendə tərəflər sülh müqaviləsi üzrə danışıqların bərpası və münasibətlərin normallaşdırılması tədbirləri ilə bağlı məsələləri müzakirə ediblər. "Xarici işlər nazirliklərinə yaxın vaxtlarda sülh müqaviləsi ilə bağlı görüşün və sərhədin delimitasiyası komissiyasının iclasının keçirilməsi tapşırılıb”, - Azərtac xəbər verir. Oxşar bəyanat İrəvanda da verilib. "Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin nizamlanması prosesi və regionda sülhün və sabitliyin təmin edilməsinə yönəlmiş addımlar müzakirə edilib. Sülh müqaviləsi üzərində işin davam etdirilməsi ilə bağlı razılıq əldə olunub”, - deyə Ermənistan hökumətinin mətbuat xidməti məlumat yayıb. Olaf Şolts Bakıda və İrəvanda verilən qiymətləndirmələri yekunlaşdıraraq, vasitəçiliyi ilə əldə olunan nəticələrdən məmnunluğunu ifadə edib. "Üçtərəfli danışıqlar zamanı Federal kansler iki ölkə arasında sülh danışıqlarını tez bir zamanda yekunlaşdırmağa çağırıb. Kansler, həmçinin mövcud fikir ayrılıqlarının və həll olunmamış məsələlərin müstəsna olaraq sülh yolu ilə və güc tətbiq edilmədən həllinə dair hər iki tərəfin ifadə etdiyi razılaşmanı müsbət qiymətləndirib”, - Almaniya Nazirlər Kabinetinin mətbuat xidmətindən bildirilib. Bəyanatda deyilir ki, Berlinin səyləri Avropa İttifaqı Şurasının rəhbəri Şarl Mişelin Cənubi Qafqazın həlli missiyasının davam etdirilməsinə töhfə verməlidir. İlham Əliyevlə Nikol Paşinyan arasında Münhen görüşünə ilk reaksiya verənlərdən biri ABŞ-ın Azərbaycandakı keçmiş səfiri, ATƏT-in Minsk qrupunun keçmiş həmsədri Metyu Brayza olub. "İlham Əliyevlə Nikol Paşinyanın Münhendə sülh danışıqlarının davam etdirilməsi ilə bağlı razılığa gəlməsini çox müsbət hal hesab edirəm. Güman edirəm ki, növbəti görüşdə iki ölkə liderlərinə sülh müqaviləsi və sərhədlərin delimitasiyası üzrə danışıqlarda irəliləyişə nail olmaqda köməklik göstərmiş Şarl Mişel vasitəçilik edəcək”, - deyə Brayza bildirib. Xatırladaq ki, ötən ilin iyulunda Brüsseldə Şarl Mişelin vasitəçiliyi ilə görüşdən sonra Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin ötən ilin oktyabrında Avropa Siyasi Birliyinin sammiti çərçivəsində Qranadada beştərəfli formatda yeni görüşü baş tutmalı idi. Gözlənildiyi kimi, görüşün iştirakçıları arasında iki ölkənin liderlərindən başqa Şarl Mişel, Olaf Şolts və Fransa prezidenti Emmanuel Makron da olmalı idi. Lakin son anda görüş baş tutmadı - Prezident Əliyev Qərb tərəfdaşlarının Bakının Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanı Qranadaya dəvət etmək təklifini dəstəkləmədiyini əsas gətirərək Qranadaya uçmaqdan imtina etdi.  Bundan başqa, Bakının ötən il sentyabrın 20-də həyata keçirdiyi və tanınmamış Dağlıq Qarabağ Respublikasının sürətlə süqutuna səbəb olan bir günlük hərbi əməliyyatından sonra Azərbaycanın hərəkətləri ATƏT-in Minsk qrupunun iki keçmiş həmsədri - Fransa və ABŞ tərəfindən kəskin tənqid edilib. Belə mövqe Vaşinqton və Parisin münaqişə tərəfləri arasında vasitəçi rolunu oynamaq cəhdlərinin faktiki olaraq iflasına və Azərbaycanın Qərblə münasibətlərində ciddi böhrana səbəb olub. İlham Əliyevlə Nikol Paşinyan arasında Münhen danışıqları ərəfəsində Bakının Avropa İttifaqı ilə münasibətlərindəki problemlər Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərindəki keçən həftə meydana gələn son gərginliyi şərh edən Avropa diplomatiyasının rəhbəri Cozep Borrelin bəyanatı ilə xatırladılıb.  Brüsseldə Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanla birgə mətbuat konfransında Cosep Borrel Azərbaycan sərhədçilərinin atəşə tutulmasına cavab olaraq rəsmi Bakının həyata keçirdiyi sonuncu "qisas əməliyyatı”nı "həddindən artıq” adlandırıb. Avropa diplomatiyasının rəhbərinin iddialarına reaksiya verən Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi ittihamları əsassız adlandırıb. Ölkənin diplomatik qurumun bəyanatından belə görünür ki, Azərbaycan tərəfinin atdığı addımlar "tamamilə adekvat və lokal xarakter daşıyıb” və Ermənistan tərəfinin hərbi eskalasiyanı genişləndirmək cəhdlərinin qarşısını alıb. Bütün bunların fonunda kansler Şoltsun səyləri ilə Bakıda, Paris və Vaşinqton kimi qıcıq yaratmayan Berlinin gözlənilmədən başqa bir Qərb vasitəçisi roluna yüksəldilməsi sülh müqaviləsinin Rusiya platformasında deyil, Qərbdə bağlanması ideyasını canlandıra bilər. İlham Əliyevlə Nikol Paşinyanın Münhen Təhlükəsizlik Konfransında görüşündən əvvəl danışıqların dalana dirənməsinin səbəblərindən biri də hər iki tərəfə uyğun platformanın olmaması idi. Ötən ilin sonunda Bakı Qərb vasitəçilərinə marağını itirməyə başladı və Moskvanın vasitəçiliyi ilə uzunmüddətli sülhün bağlanması imkanlarını nəzərdən keçirməyə hazır olduqlarını bəyan etdilər, lakin Qərblə yaxınlaşması prosesi fonunda Rusiya vasitəçiliyi İrəvana uyğun gəlmədi.   İndi isə Münhen görüşündən sonra belə bir perspektiv yaranır ki, Qərbin Cənubi Qafqazda sülhməramlığı "ikinci nəfəs” ala bilər.  Nizami Bağırov